Dominee in de Gouden Eeuw
Het thema van ons 475-jarig jubileum is significant encounters en daar staat het dit jaar tot nu toe bol van, zeker rondom ons prachtige jubileum weekend. Het was bijzonder om tijdens ons jubileumfeest zoveel mensen te ontmoeten die allemaal een bijzondere band hebben met Austin Friars. Voor mij persoonlijk was het heel bijzonder om rondom dat feest een heel aantal van mijn directe voorgangers te ontmoeten en te spreken. Het was mooi om tijdens een gezamenlijke maaltijd en, genietend in het zonnetje van de tuin van het hotel waar mijn voorgangers verbleven, ervaringen en herinneringen aan bijzondere momenten op deze speciale plek met elkaar uit te wisselen. Het voelde met recht als een significant encounter.
Ontmoeting met het verleden
In mijn werk in Londen heb ik veel bijzondere ontmoetingen met interessante mensen. Maar niet alleen in het hier en nu. Als liefhebber van de geschiedenis, heb ik hier ook bijzondere ontmoetingen met het verleden, wanneer ik door boeken blader in de bibliotheek, iets moet opzoeken in de doop- en trouwregisters of verhalen lees over de kerk en haar rol door de eeuwen heen.
Caesar Calandrini
Wanneer ik iets moet opzoeken in de bibliotheek, of gewoon wat aan het schatgraven ben, kom ik daarbij steeds de naam tegen van één van mijn voorgangers. Een voorganger met een nogal exotische naam: Caesar Calandrini. Calandrini stelde de eerste catalogus van onze bibliotheek samen, midden 17e eeuw en schreef voor in die boeken door wie ze werden gedoneerd. Zijn handschrift vind je daarom overal terug op de voorpagina’s van oude boeken, maar ook in een fascinerend persoonlijk boekje dat hij aan de bibliotheek schonk. Het gaat om een lesboekje dat hij als 13-jarige jongen gebruikte op school in Amsterdam. Het staat vol met aantekeningen en 17e eeuwse ‘doodles’ van zijn hand.
Een dominee met een netwerk
Nieuwsgierig geworden naar deze verre voorganger, deed ik deze zomer het nodige onderzoek en viel van de ene in de andere verbazing. Caesar was de zoon van een rijke protestantse koopman afkomstig uit het Italiaanse Lucca. In Amsterdam, waar Caesar als jongen opgroeit, komt Jan Pieterszoon Sweelinck regelmatig bij de Calandrini’s thuis huiskamerconcerten geven. Tijdens zijn studie in Leiden deelt Caesar een kamer met Constantijn Huygens, waaruit een levenslange vriendschap ontstaat. Hij bezoekt als student vanuit Oxford de Synode van Dordrecht in 1618 en volgt colleges bij de beroemde theoloog Gomarus.
Het andere verhaal, een keerzijde
Het is een geweldig verhaal; Calandrini die met zijn indrukwekkende netwerk en zijn connecties tijdens zijn predikantschap van onschatbare waarde blijkt voor de Nederlandse Kerk. Veel van onze meest waardevolle boeken en zilverschatten kwamen dankzij hem in ons bezit. Maar daar zit ook een keerzijde aan. Door mijn onderzoek ontdekte ik dat er ook een minder aangename kant zit aan het vergaren van al die kunst en literaire schatten. Caesar’s oudste broer was belangrijk binnen de VOC en eindigde als hoofdkoopman op Fort Batavia. Zijn zwager was hier in Engeland één van de belangrijkste investeerders in de East India Company en onder zijn predikantschap was 80% van de kerkenraadsleden lid van de VOC of EIC. Veel van onze rijkdom werd vergaard over de ruggen van tot slaaf gemaakten. Als we het verhaal van Calandrini vertellen, moet ook die keerzijde worden belicht. Ook dat hoort bij 475 jaar Dutch Church.
Ds. Bertjan van de Lagemaat