In 2021 werd ik uitgenodigd door een journalist van De Volkskrant om mee te doen aan hun rubriek ‘hoe ik van mening veranderde’. Was er een bepaald onderwerp waar ik nu radicaal anders over dacht dan vroeger? Daar hoefde ik niet lang over na te denken. Ik wilde in dat kader graag spreken over de maatschappelijke betrokkenheid van kerken. De verandering in opvatting vond plaats dankzij mijn jaren in Londen. Ik maakte daar kennis met een zelfbewuste Anglicaanse Kerk die op vele lagen meedeed aan het maatschappelijke gesprek. Voor mij was dat na terugkeer in Nederland een lichtend voorbeeld. De kerken hebben weldegelijk nog een rol te spelen in de samenleving. We hoeven ons niet te verbergen achter de voordeur.
Hoe kan de kerk maatschappelijk betrokken zijn? Ik denk aan twee richtingen. Allereerst, en als constante, door pro-actief zichtbaar te zijn en bijdragen te leveren aan het maatschappelijke gesprek vanuit het Bijbelse verhaal en de inzichten die we de afgelopen eeuwen hebben ontwikkeld. Dat vraagt om een constante vertaling van aloude ideeën. Neem de zondagsrust. Het gebod daarover gaat niet alleen over het sluiten van winkels op zondag. Het gaat bovenal om het belang van collectieve rust. Een samenleving moet soms op adem komen. Aan ons om dat helder en open uit te leggen. Theologen kunnen ook een bijdrage leveren in het spreken over onze Nederlandse kernwaarden als vrijheid, tolerantie en gastvrijheid. Dat zijn begrippen die altijd weer geladen moeten worden met betekenis. Voor je het weet worden ze betekenisloos.
De tweede wijze waarop de kerk maatschappelijk betrokken kan worden is spannender. Moet de kerk zich soms uitspreken tegen bepaalde politieke ideeën? In Nederland leeft dat momenteel rond de deelname van de PVV aan het kabinet. Met collega’s Johan Goud en Antje van der Hoek schreef ik een oproep aan kerken om op te staan tegen racisme en uitsluiting. De Nederlandse kernwaarden zijn in het geding. Bepaalde politieke uitspraken vallen niet te rijmen met onze Bijbelse inzichten. De kerk is geen neutraal feel-good instituut. We staan voor een radicale boodschap van gastvrijheid en liefde. Dat mag worden uitgedragen.
Joost Röselaers
Predikant van de remonstrantse gemeente Bussum